Dün TBMM’nin İsveç’in NATO üyeliğini onaylamasının ardından İskandinav ülkesinin ittifaka katılmasının önündeki son engel olarak Macaristan kaldı.
Macaristan, Türkiye ile birlikte İsveç’in NATO’ya üye olma girişimlerini farklı nedenlerle engelliyordu.
İsveç’in NATO üyeliği konusunun TBMM gündemine alınacağının duyulmasının ardından Macaristan’da alevlenen siyasi gündem, dün Viktor Orban’ın İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’u Budapeşte’ye davet etmesiyle hızlandı. Orban’a göre toplantının gündemi İsveç’in NATO üyeliği olacak.
Ancak İsveç, diplomatik ilişkilerde eşine az rastlanır bir hızla bu çağrıya yanıt verdi: İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström, daveti reddetti ve İsveç’in, ülkenin NATO üyeliği konusunda Macaristan ile görüşeceği yeni bir gündemin olmadığını söyledi.
Günün ilerleyen saatlerinde Ankara’dan gelen olumlu haberin ardından İsveç, Türkiye’den NATO üyeliği için vize aldı ve Macaristan, başından beri istemediği bir durumda, yani İsveç’i NATO’ya onaylamayan son ülke olarak kaldı. üyelik.
Bu noktaya nasıl geldik?
Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine karşı kaygıları ve ilişkileri biliniyordu. Ankara, bir yandan “terör örgütü” olarak tanımlanan örgütlere ve bunlarla bağlantılı kişilere İsveç’te serbestçe faaliyet gösterme hakkı tanındığını tespit ederek, bu örgütlere karşı daha sıkı denetim talep etti. Bu talepler arasında aranan bazı kişilerin Türkiye’ye iade edilmesi de vardı.
Ancak uluslararası diplomatik yorumcular da Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine onay sürecini bir koz olarak kullanmak istediğini ve bu konuyu ABD’nin silah ambargosuna karşı bir pazarlık unsuru olarak müzakere masasına getirme niyetini de vurguladılar.
Müzakereler ilk etapta dolaylı olarak gündeme getirilse de 2023 yılı sonuna gelindiğinde iki konu açıkça birbiriyle bağlantılıydı: Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin İsveç’in NATO üyeliğini onaylaması ve Amerikan Kongresi’nin Amerikan F-16 savaş uçaklarının satışına onay vermesi. Türkiye’ye gidiş birlikte tartışılmaya başlandı.
Macaristan’ın katılımındaki en önemli faktör Budapeşte ile Ankara arasındaki stratejik bağlantılar oldu. Macaristan bu önemli konuda Türkiye’nin yanında olmayı ve Ankara’yı yalnız bırakmamayı tercih etti.
Ankara, İsveç’in kabulüne açık nedenlerle “Hayır” derken, Macaristan da kendi “Hayır” açıklamalarını yaptı.
Öte yandan İsveç, Macaristan’da demokrasiyi hafife almış ve Macar geleneklerine dayalı bazı uygulamaları hukuka aykırı ilan ederek Macaristan’ın iç işlerine müdahale etmiştir.
Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto, 2019 yılında İsveç’te demokrasiyle ilgili okul müfredatına giren bir görselde Macaristan hakkında kötü şeyler söylendiğini belirterek İsveçli mevkidaşına bir mektup yazarak, Macaristan’ın bunu yaptığını belirtti. Bu koşullar altında İsveç’i NATO üyesi olarak görmek istemiyorum.
Macaristan üzerindeki baskı yoğunlaşıyor
Macaristan’ın Türkiye ile stratejik bağlarını maksimuma çıkaran diplomasisine paralel olarak İsveç’in NATO üyeliğini uzatma yönündeki kararlı çabası da elbette tepkilerle karşılaşıyordu.
Batılı başkentlerin bu konudaki girişimlerine Budapeşte’nin cevabı netti: Macaristan “Hayır” demedi ama “Evet” diyebilmek için İsveç bazı konularda tutumunu değiştirmek zorunda kaldı.
Ülke üzerinde yoğunlaşan baskıların ortadan kaldırılması için Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto’nun defalarca tekrarladığı bir söz vardı:
“Macaristan, İsveç’in parlamentoya üyeliğini kabul eden son ülke olmayacak.”
Dün yaşanan gelişmelerin ardından Macaristan artık hiç istemediği bir duruma geldi, yani İsveç’in NATO üyeliğini onaylamayan son ülke oldu.
İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’un Macaristan’ın davetini reddetmesi ve aynı zamanda NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in Türkiye’yi örnek göstererek Macaristan’ı “İsveç’in parlamento üyeliğinin bir an önce onaylanması” yönünde davet etmesi, Macaristan’ı bu konuda harekete geçmeye sevk etti. Bu, fırsatların artık yeterince dar olduğunu gösteriyor.
